Her Toplum Lâyık Olduğunca Yönetilir

 

“Her toplum lâyık olduğunca yönetilir.” (Büyük olasılıkla Joseph de Maistre’nin ‘toute nation a le gouvernement qu’elle mérite.’ vecizesidir. J. Maistre koyu bir monarşizm yanlısı olarak benim yorumumla aynı kanıda olmayabilir…)

Bu söz, daha çok çektiklerinden toplumu sorumlu tutmaya söylenmiş olsa da demokrasilerde yönetenlerin vicdanını rahatlatmak için değildir.  Aslında seçen de seçilen de aynı toplumsal gerçeklikte var olmalarının gereği, toplumu en iyisine lâyık etmekten sorumludur. Bilmeliyiz ki yöneten de yönetilen de toplumun kendisindendir. Toplum önce kendi içinden en iyileri yönetici olarak seçmeye gayret edecek, sonra da seçim sonucunda oluşturulacak hükümetin toplumsal uygarlaşmayı geriletici veya ilerletici işlevlerini sorgulayacaktır. Seçilmiş yöneticiler de toplumsal sorguya kulak verip toplumun neye lâyık olmayı arzu ettiğini duymalıdır. Bu sorgulamayı yapsa da sorgusuna bilimsel olurluk yanıtı almayı önemsemeyen toplumlara gene de “Her toplum lâyık olduğunca yönetilir” iğnelemesi yapmak farzdır.

Sözün özü, bir şeyin kendi değerine lâyık olabilmesidir. Bu bağlamda ben bu sözü diyalektik bir gerçekliğin ifadesi görmekteyim. Toplumsal uygarlık düzeyi, toplumun kendisine lâyık gördüğü ileri gelecek değerleriyle gerici değerlerinin kapışmasından çıkan sonuç değeri kadar oluşur…

Uygarlık düzeyini yükseltmek isteyen toplumsal yönetimin amacı toplumu lâyık olduğu yerde tutmak değil lâyık olacağı en ileri hayale ilerletmektir. “Millet, geleceğe ilerleyen hayallerine doğru ille de demokrasi yolunda yürürse anca lâyık olduğu uygarlığa varır.” diyorum. Çağdaşlaşmanın üst düzeyine çıkma hayali olmayan insanlar bu özdeyişin öznesi değillerdir; çünkü onlar sadece kendilerini yönetenlerin hayallerine kul olmayı seçmişlerdir. Onların neye lâyık olduklarına ilişkin bir hayalleri bile yoktur. İnsanlık tıynetine uyarlı biçimde neye lâyık olduğunu belirlemiş olmayan insanların seçtiği yöneticiler de bu yüzden toplumun neye lâyık olduğunu yönetim amacı yapmazlar. Onlar kendilerinin neye lâyık olduğunu yönetim amacı yaparlar...

* Muharrem Soyek